افسردگی از علائم تا علت آن

افسردگی یک اختلال خلقی محسوب می شود که در یک دهه گذشته به شدت افزایش یافته است. شاید بارها برای شما پیش آمده باشد که احساس ناامیدی، غم و ناراحتی داشته باشید، اما احساس غم و اندوه با افسردگی متفاوت است. افسردگی به معنای احساساتی غیر قابل تحمل و ناخواسته است که می تواند منجر به سرخوردگی، غم زیاد، بی حوصلگی، ناامیدی، پرخاشگری و از دست دادن علاقه حتی به ادامه زندگی باشد. در صورتی که به موقع برای درمان افسردگی اقدام نکنید، می تواند منجر به اختلالات جدی تری در زندگی شما شود. این احساسات معمولا در درون انسان بسیار قوی است و فرد درکی از دلایل ایجاد آن ندارد. به همین منظور در ادامه قصد داریم شما را با انواع افسردگی و علائم، دلایل، تشخیص و روش های درمان آن آشنا کنیم.

افسردگی چیست؟

همانطور که در ابتدا اشاره نمودیم افسردگی نوعی از اختلالات خلقی است که در نوبه خود می تواند بسیار مشکل ساز باشد و زندگی فرد را به طور کلی تحت تاثیر قرار دهد. این اختلال یا Depression  اغلب در افراد با احساساتی نظیر خشم، اندوه و احساس پوچی همراه است و عدم  درمان آن می تواند مشکلات بسیاری را برای فرد ایجاد کند. همچنین این اختلال می تواند زمینه ساز بروز بیماری های مختلف گردد و در برخی از حالات جسمی شما تاثیراتی منفی بگذارد و در برخی موارد نیز افسردگی با اضطراب همراه باشد.

علائم افسردگی

از آنجایی که این اختلال در افراد مختلف و در نوجوانی تا سن سالمندی ظاهر می شود، ممکن است با علائم و نشانه های متفاوتی در افراد ظاهر شود. از طرفی میزان شدت افسردگی و بروز علائم در افراد مختلف نیز متغییر است. برای مثال ممکن است این اختلال در فردی با نشانه های جدی نمایان شود، در حالی که در برخی افراد بدون نشانه ظاهری تنها در درون فرد وجود داشته باشد. با این حال برخی از نشانه هایی که می تواند نشان از افسردگی باشد عبارتند از:

• از دست دادن میل به انجام فعالیت های عادی روزانه.
• احساس عصبی بودن و افسردگی
• احساس ناامیدی
• گریه بدون دلیل مشخص
• اختلالات خواب
• مشکلات تمرکز
• مشکلات در تصمیم گیری و انتخاب
• افزایش یا کاهش وزن ناخواسته
• بروز خشونت و خشم ناگهانی
• اضطراب و کسالت
• حساسیت بیش از حد
• احساس خستگی یا ضعف
• احساس بی ارزشی
• از دست دادن میل به رابطه جنسی
• افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی
• مشکلات فیزیکی غیر قابل توضیح، مانند درد پشت یا سر

نحوه ابتلا به افسردگی در افراد مختلف

همانطور که می دانید، این اختلال تنها مرتبط با گروه خاص و سنینی خاصی نبوده و امکان دارد که در هر گروه سنی و همینطور در هر قوم و نژادی نیز بروز پیدا کند در ادامه ابتلا به این اختلال را در گروه های مختلف بررسی خواهیم کرد.

مردان

هنگامی که مردان به این اختلال مبتلا می شوند، به دلیل احساس خجالت سعی در پنهان کردن آن داشته و برای پنهان کردن آن به مصرف مواد مخدر روی می آورند و خود درمانی می کنند. که در این صورت عدم درمان این اختلال در مردان منجر به بروز عوارض و پیامدهای جبران ناپذیری مانند خودکشی خواهد شد.

زنان

این اختلال به طور معمول به دلایل مختلفی از جمله باروری، ژنیتک، تغییرات هورمونی و … بروز پیدا خواهد کرد. در این خصوص می توان گفت که زنان در دوران قاعدگی و پس از زایمان احساس افسردگی داشته و دچار اختلالات خلقی خواهند شد.

افراد مسن و سالخورده

به طور معمول افرادی که در سنین بالا دچار این اختلال می شوند، این اختلال را طبیعی و مرتبط با افزایش سن می دانند، و به همین منظور برای درمان اقدامی نمی کنند. از علائم افسردگی در سنین پیری می تاون به ایجاد اختلال در حافظه و احساس درد های مبهم و توهم اشاره کرد.

کودک و نوجوان

این اختلال در کودکان و نوجوانان در حال رشد به دلیل عواملی نظیر استرس شدید، تروما و یا اختلالات خلقی در خانواده به صورت اختلال کم توجهی، بیش فعالی، اختلال یادگیری و اختلال اضطراب خود را نشان خواهد داد.

بروز این اختلال در کودکان با درد همراه بوده و از احساسات خود حرفی نخواهند زد. اما در نوجوانان با علائمی نظیر پرخاشگری، مصرف مواد مخدر، انجام رفتارهای پرخطر و همینطور افت در نمرات تحصیلی خود را نشان خواهد داد.

انواع افسردگی و علائم آن ها

افسردگی دارای انواع مختلفی است و می تواند با شکل های گوناگونی ظاهر شود. از جمله انواع آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1- افسردگی ماژور

یکی از شایع ترین نوع این اختلال می باشد. که در برخی از مواقع به دلیل مشخصی رخ می دهد. این افسردگی معمولا بیش از دو هفته طول می کشد و با علائم زیر همراه است.

• احساس گناه
• اختلال در خواب و خوراک
• عدم تمرکز
• کاهش انرژی
• تمایل به خودکشی
• احساس غم و اندوه شدید
• تحریک پذیری

2- دیس تایمی

از دیگر انواع افسردگی می باشد، که معمولا طولانی مدت فرد را درگیر می نماید. اما از افسردگی ماژور خفیف تر می باشد. از علائم افسردگی دیس تایمی می توان به موارد زیر اشاره نمود.

• احساس گناه
• اختلال در تمرکز
• اختلال در خواب و خوراک
• احساس خستگی

3- افسردگی بعد از زایمان

از شایع ترین انواع این اختلال در میان مادرانی که تازه زایمان کرده اند، افسردگی بعد از زایمان است. که عدم درمان این اختلال در طولانی مدت فرد را درگیر نمایند. این اختلال معمولا با علائم زیر بروز پیدا می کند:

• فکر به خودکشی
• ناامیدی شدید
• احساس غم و ناراحتی
• استرس
• ترس از آسیب زدن به کودک
• احساس ناتوانی در برقراری ارتباط با کودک
• احساس تنهایی
• احساس خستگی بیش از اندازه

4- افسردگی فصلی

اگر شما نیز جزو افرادی هستید که در یک فصل سال مانند پاییز دچار احساسات منفی می شوید، به طور مثال دائما احساس غم و اندوه دارید. یا اینکه احساس می کنید به شدت تنها هستید و برای خوش گذرانی انگیزه ای ندارید. بنابراین شما جزو افرادی هستید که دچار افسردگی های فصلی می شوند. معمولا افسردگی فصلی  در فصل زمستان و در برخی مواقع پاییز ایجاد می شود و اغلب پس از اتمام فصل بدون نیاز به درمان برطرف می شود.

5- آتیپیک

از دیگر افسردگی های شایع که بسیاری از افراد متوجه آن نمی شوند، افسردگی آتیپیک است. به همین دلیل در بسیاری از مواقع برای درمان آن به موقع اقدام نمی کنند. از علائم این نوع از اختلال می توان به موارد زیر اشاره نمود.

• احساس سنگین شدن دست و پاها (شبیه به احساس فلج شدن)
• خوابیدن بیش از حد
• پرخوری
• تحریک پذیری و اضافه وزن
• کاهش ظرفیت و آستانه تحمل در روابط بین فردی

6- سایکوتیک

افسردگی سایکوتیک یکی دیگر از انواع اختلالات خلقی است که موجب تفکرات آشفته و نادرست می شود. از مهمترین نشانه های آن می توان به بروز روان پریشی اشاره نمود.

7- دو قطبی

بالا و پایین شدن خلق و خو در برخی از اختلالات روانی نظیر اختلال دو قطبی نیز می تواند منجر به بروز این اختلال شود که از علائم آن می توان به موارد زیر اشاره نمود.

• انرژی بالا
• ناتوانی در قضاوت
• آشفتگی افکار
• هیجانی شدن

8- افسردگی پیش از قاعدگی 

این نوع از اختلال اغلب پیش از قاعدگی و در دوران pms  رخ می دهد که معمولا پس از آن نیز از بین می رود و از علائم آن می توان به نوسانات خلقی و اضطراب اشاره کرد.

9- افسردگی موقعیتی

در صورت بروز یک شرایط خاص مانند تصادف، از دست دادن عزیز، مواجه شدن با صحنه های دلخراش، تجاوز، سوء استفاده و … ممکن است این اختلال رخ دهد. لازم است بدانید که این افسردگی معمولا با غم، نگرانی و خشم همراه می باشد.

علت بروز افسردگی چیست؟

بسیاری از افراد فکر می کنند که افسردگی در بدترین شرایط زندگی به سراغ آدم می آید، در صورتی که بسیاری از افراد در رفاه و آسایش کامل دچار این اختلال نیز شده اند. بنابراین نمی توان گفت افراد مشخصی دچار این اختلال می شوند. اما لازم به ذکر است عوامل متعددی وجود دارد که می توانند موجب بروز این اختلال شوند. شناخت این عوامل تاثیر بسیار زیادی در روند درمان افسردگی خواهد داشت. از عوامل موثر در ایجاد اختلال دلمردگی می توان به موارد زیر اشاره نمود.

1- عوامل ژنتیکی

این اختلال می تواند نوعی اختلال ارثی باشد. در صورتی که شما در خانواده فردی افسرده داشته باشید، احتمال مبتلا شدن شما به این اختلال نیز وجود دارد.

2- تغییر مواد شیمیایی مغز

در برخی مواقع نیز تغییر برخی از مواد موجود در مغز، می تواند منجر به اختلال خلق و خو و افسردگی شود.

3- عوامل محیطی

افرادی که دچار فقر، سوء استفاده، تجاوز، خیانت، خشونت و … نیز قرار گرفته اند. بیشتر از سایر افراد به این اختلال دچار خواهند شد.

4- عوامل شخصیتی

لازم است بدانید که بروز برخی عوامل شخصیتی نیز می تواند منجر به بروز دلمردگی در افراد شود برای مثال  برخی از افراد از اعتماد به نفس پایینی برخوردار هستند و برخی دیگر دائما احساس بدشانسی و بدبختی می نمایند. این افراد بیشتر از دیگران در معرض افسردگی قرار می گیرند.

راه های درمان افسردگی

در وهله اول برای تشخیص این اختلال بهتر است به علائم آن دقت نمایید. در صورتی که این علائم بیشتر از چند روز شما را درگیر نمود، بهتر است برای بررسی دقیق تر به روان پزشک مراجعه نمایید تا راه های درمان افسردگی را به شما ارائه دهند. لازم است بدانید که انتخاب روانپزشک برای تشخیص و درمان افسردگی از اهمیت بالایی برخورددار است و به همین منظور اغلب توصیه می شود که جهت درمان افسردگی به یک روانپزشک خوب در تهران مراجعه نمایید.

هم چنین نوع اختلال نیز در تعیین راه های درمان افسردگی موثر می باشند. به طور کلی از مهم ترین و اساسی ترین روش های درمان این اختلال به ترتیب با توجه به شدت افسردگی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. مهم ترین و ابتدایی ترین راه برای درمان افسردگی، تغییر در سبک زندگی است. (تغذیه سالم تر، ورزش کردن، تنظیم خواب، ارتباط با افراد مثبت و … )
2. انجام یوگا، مدیتیشن و … نیز می تواند به درمان افسردگی کمک کند.
3. استفاده نمودن از روان درمانی به کمک روانپزشک از دیگر روش های درمان افسردگی است.
4. در صورتی که با استفاده از دو روش فوق افسردگی فرد برطرف نشود. روش بعدی درمان افسردگی استفاده نمودن از داروهای ضد افسردگی است.

نکته: در برخی مواقع ممکن است مصرف بعضی از داروها مانند قرص های ضد بارداری منجر به بروز عوارضی مانند افسردگی شوند. در این صورت برای درمان افسردگی نیاز است، مصرف این داروها متوقف شود.

خطرات و عوارض افسردگی

افسردگی بیماری سخت و دشواری است که در صورت عدم درمان می تواند مشکلات و عوارض جدی تری را برای فرد و خانواده آنان به وجود آورد. متاسفانه افراد مبتلا به افسردگی در مواجه با مشکلات زندگی مانند مسائل زناشویی، مشکلات خانوادگی، مشکلات مالی و اقتصادی بیشتر تحت فشار قرار گرفته و ممکن است دست به اقدامات خطرناک زنند. مهمترین خطراتی که ممکن است این اختلال برای افراد به وجود آورد عبارتند از:

• اقدام به خودکشی
• اعتیاد به الکل
• اعتیاد به مواد مخدر
• اضطراب مزمن
• بیماری های قلبی و سایر بیماری ها جسمی
• مشکلات در محل کار یا تحصیل
• تعارضات درون خانواده
• مشکلات در روابط زناشویی
• انزوای اجتماعی

روش های جلوگیری از ابتلا به اختلال افسردگی

با به کارگیری برخی از راهکارها می توان به پیشگیری از بروز این اختلال کمک کرد. این نکات و راهکارها عبارتند از:

• افزایش عزت نفس
• کنترل استرس
• افزایش انعطاف پذیری
• قرار گرفتن در معرض نور آفتای در هنگام بیدار شدن از خواب
• دوری از افکار منفی و استفاده از جملات خوب
• یادگیری یک مهارت در اوغات فراغت خود
• ارتباط با دوستان و خانواده
• درمان در صورت مشاهده اولین نشانه
• خودداری از گذراندن وقت در دنیای مجازی
• رعایت رژیم غذایی سالم
• نگه داشتن وزن در محدوده سلامت
• خودداری از مصرف داروهای غیرضروری
• پرهیز از مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی
• خواب کافی

کلام آخر

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که افسردگی یکی از شایع ترین مشکلات روانی در بین تمان سنین از نوجوانی تا ساخوردگی محسوب می شود. اگرچه برخی از افسردگی ها مانند افسردگی زایمان یا فصلی ممکن است کوتاه مدت و مقطعی باشد، اما عدم درمان به موقع آن ها می تواند شرایط فرد را دشوارتر و روند بهبود را کندتر نماید. علاوه بر درمان های روان شناختی و دارو درمانی، نقش خانواده به ویژه والدین در افسردگی های کودکان و نوجوانان بسیار با اهمیت است. به همین علت برخی از روان درمانگرها علاوه بر جلسات مشاوره برای فرد مبتلا، جلساتی را برای والدین درنظر گرفته تا برخورد مناسبی با فرزند خود داشته باشند.  

سوالات متداول