اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD)

اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD) ، نوعی اختلال ذهنی است که فرد وظایف و کارهای خود را جدی نمی گیرد، فاقد پشتکار است، در حفظ تمرکز مشکل دارد و بی نظم است. البته این کارها را با قصد سرپیچی و بی توجهی انجام نمی دهد . چنین افرادی با مشکلات مختلفی مانند روابط احتماعی ضعیف، عملکرد نامناسب در مدرسه یا محیط کار و عزت نفس پایین مواجه هستند.

شایع ترین علائم اختلال کم توجهی/ بیش فعالی

بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری از رفتارهای اصلی ADHA، است. برخی از افراد مبتلا به چنین اختلال، تنها یکی از رفتارها را از خود بروز می دهند و برخی دیگر ترکیبی از رفتارها را نشان می دهد. در سنین پیش دبستانی، شایع ترین علامت ADHA، بیش فعالی است.

**افراد دارای اختلال بی توجهی:

افراد دارای اختلال بی توجهی نشانه های زیر را دارند:

• جزئیات را نادیده می گیرند یا فراموش می کنند و در کارهای مدرسه، محل کار یا کارهای دیگر، اشتباهات ساده ای را مرتکب می شوند
• در حفظ تمرکز دچار مشکل هستند و در مکالمات پشت سر هم یا طولانی خواندن، خوب عمل نمی کنند
• در برقراری ارتباط با دیگران به نظر می رسد که شنونده خوبی نیستند
• در سازماندهی وظایف و فعالیت ها از قبیل کارهایی که باید به ترتیب انجام گیرد، نگه داری مواد و وسایل و مدیریت نامناسب زمان با مشکل روبرو هستند
• از روبرو شدن با کارهایی که نیاز به تلاش مداوم ذهنی دارند مانند کارهای مدرسه، مشق شب یا تهیه گزارش برای رییس، تکمیل فرم ها و تهیه مقالات طولانی، طفره می روند
• گم کردن وسایلی مانند مدرسه، مداد، کتاب، کیف پول، کلید یا تلفن همراه
• به آسانی کارهای روزمره مانند کارهای منزل، تماس های ضروری و قرار ملاقات را از یاد می برند

** افراد دارای اختلال بیش فعالی

افراد دارای اختلال بیش فعالی، نشانه های زیر را دارند:

• در موقعیت هایی مانند کلاس درس یا محیط کار، سر جای خود تکان می خورند و آرام نمی نشینند
• همیشه در حال حرکت و کارکردن هستند
• بی وقفه در حال حرف زدن هستند

** افراد دارای اختلال تکانشگری

افراد دارای اختلال تکانشگری نشانه های زیر را دارند:

• در شرایط نامناسب، سوالات یا کلماتی را ناخودآگاه می گویند
• در موقعیت هایی مانند صف ایستادن، کم طاقت می شوند و صبر خود را از دست می دهند
• در طول صحبت کردن پیوسته حرف دیگران را قطع می کنند

اگرچه بیشتر افراد سالم، نشانه هایی مانند بی توجهی، تند تند صحبت کردن یا عجول بودن را دارند اما در افراد دارای اختلال ADHD:

• شدیدتر است
• بیشتر اتفاق می افتد
• مدام بی توجه هستند

علل اختلال ADHD

علت این اختلال به خوبی مشخص نیست با این حال متخصصان معتقدند عوامل ژنتیکی و محیطی ریشه این اختلال است. تحقیقات نشان داده است که اختلال ADHD، در برخی از خانواده ها بیشتر دیده می شود و به جز عامل ژنتیکی عامل دیگری برای آن نمی توان برشمرد.

این اختلال با ژن های متنوعی مرتبط است و ژن خاصی به تنهایی مسئول ایجاد اختلال بیش فعالی نیست. عواملی مانند سیگار کشیدن و الکل نوشیدن مادر در دوران بارداری تماس بیش از حد مجاز با سرب احتمال بروز ADHA در کودکان را افزایش می دهد.

آیا احساس بی قراری کردن همان اختلال بیش فعالی است؟

اگر چه بی قراری یکی از نشانه های ADHD، است اما بی قراری چنانچه باعث شود:

-دمدمی مزاج رفتار کردن

– داشتن مکالمه های طولانی و بیش از حد

-اشتباه انجام دادن برخی از کارها و پروژه های مهم

دیدن موارد فوق باعث می شود بی قراری را نشانه ساده ندانید و از آن به سادگی نگذرید.

فاکتورهای خطر بیش فعالی/کم توجهی

در صورتی که هر یک از موارد زیر را ببینید، احتمال اینکه به ADHD مبتلا باشید بیشتر است:

• در خانواده خود فردی با این اختلال داشته باشید
• مادرتان در دوران بارداری الکل، سیگار یا مواد مخدر رامصرف کرده باشد
• در دوران کودکی درمعرض سمومی مانند سرب باشید
• زودتراز موعد به دنیا آمده اید

درباره ی اختلال ساختگی بیشتر بدانید!

تشخیص اختلال ADHD

تشخیص ADHD به آسانی ممکن نیست. زیرا به همراه این اختلال، اختلال های دیگری مانند اضطراب، افسردگی، اختلال خواب و برخی از اختلالات یادگیری نیز دیده می شود.

برای اینکه اختلال ADHD به درستی تشخیص داده شود، باید نشانه ها و علائمی وجود داشته باشد. اگر شما شش علامت از گزینه های زیر داشته باشید، می توان با قطعیت گفت به این اختلال دچار هستید.

• در تمرکز و توجه به جزئیات و وظایف خود مشکل دارید

• در حین ارتباط با دیگران، شنونده فعالی نیستید
• به شرکت کردن در کارها و گروه ها علاقه ای ندارید
• کارها و وظایف خود را به آسانی فراموش می کنید
• زیاد و پیوسته صحبت می کنید
• در انجام کارهایی که باید بدون سروصدا انجام دهید، دچار مشکل هستید
• قبل از اینکه سوال دیگران به پایان برسد، پاسخ می دهید
• اغلب صحبت های دیگران را قطع می کنید
• در دوران کودکی خود رفتارهایی داشتید که کودکان همسن و سال خود چنین رفتارهایی نداشتند

چون علائم این اختلال، در بین افراد متفاوت است لذا باید نشانه های دیگری برای تشخیص داشته باشد، روانپزشک می تواند با مطرح کردن لیستی از سوالات وجود این اختلال را به طور کامل تشخیص دهد.

درمان اختلال بیش فعالی/ کم فعالی

درمان این نوع اختلالات می تواند شامل دارو، مشاوره روانی و یا هر دو باشد. کودکان دارای این اختلال، جهت درمان علاوه بر روش های گفته شده به روش های درمانی دیگر، نیازمند هستند.

داروها

داروها بیشترین کاربرد را برای درمان این اختلال دارند. داروها می توانند سطح مواد شیمیایی در مغز را که به آن انتقال دهنده عصبی نیز گفته می شود را متناسب کنند. داروهایی مانند دگزامفتامین، دگزامفتامین – آمفتامین و متیل فنیدات در این دسته جای می گیرند. داروهای دیگری مانند اتوموکستین و بوپرویون برای بهبودی و درمان سریع، در طولانی مدت جواب می دهند.

مشاوره روانی

برای درمان این نوع اختلال، مشاوره روانی بهترین روش درمان است و منجر به بهبود موارد زیر می گردد:

• مدیریت زمان
• کاهش رفتارهای تکانشی
• کسب عزت نفس
• مهارت های حل مشکل
• روش های بهبود و کنترل اخلاق

مشاوره موجب می شود فرد مهارت های لازم را برای مدیریت رفتار، تغییر الگوهای فکری و طریقه مبارزه با مشکلات کاری و ارتباطی را فرا بگیرد؛ هم چنین به خانواده فرد می آموزد که چگونه برخورد مناسب با فرد بیمار داشته باشند و به او در بهتر کردن شرایط زندگی کمک کنند.

روش های درمانی خانگی

اگر چه برای درمان قطعی اختلال AHDH، باید به روانپزشک مواجه کرد و برای کسب بهبودی کامل، دستورات وی را اجرا نمائید. با این حال روش هایی وجود دارد که علائم این اختلال را کاهش می دهد:

• یوگا و مدیتیشن

حرکات یوگا و مدیتیشن می توانند باعث گردد فرد آرامش بیشتری بدست آورد و علائم این اختلال بهتر مدیریت کنند

• رژیم های خاص

برای اینگونه افراد، مصرف مواد غذایی مانند قهوه و شکر، گندم و تخم مرغ باید محدود شود. اگر چه مطالعات وجود ارتباط بین اینگونه غذاها و اختلال ADHD، را تایید نمی کنند  ولی  برخی رژیم های غذایی می توانند مفید باشند.

• ویتامین و مکمل های غذایی

مصرف برخی از ویتامین ها یا مکمل های غذایی برای داشتن جسم و روان سالم ضروری است. لذا الزامی است در برنامه غذایی خود آنها را بگنجانید.

• اسیدهای چرب مفید

اسیدهای چرب مفیدی مانند امگا 3 برای داشتن عملکرد بهتر مغزی لازم هستند. پژوهش های انجام شده، تاثیر این ماده را بر روی سلامت مغز موثر دانسته اند.